“Tại Juventus, với Zinedine Zidane, tôi bắt đầu hiểu rằng chiến thuật tốt hơn là nên thích nghi với các cầu thủ”, Ancelotti nói về sự năng động trong hệ thống của các cầu thủ. “Khi bắt đầu sự nghiệp huấn luyện, tôi luôn lên ý tưởng rõ ràng và không thích ứng được. Ở Parma, Roberto Baggio muốn chơi ở vị trí số 10 nhưng tôi không thay đổi chiến thuật vì điều đó. Kết quả Baggio đã rời đi. Tôi đã sai nên bắt đầu thích nghi – và giờ tôi vẫn đang thích nghi”.
1/4 thế kỉ trôi qua kể từ khi Baggio quyết định chọn Bologna thay vì Parma của Ancelotti, chiến lược gia người Italia đã sử dụng một loạt sơ đồ chiến thuật khác nhau và tạo được hiệu quả ấn tượng. Cùng nhìn lại những sơ đồ chiến thuật chính của Ancelotti cũng như sự thay đổi ở mùa bóng 2023/24:
1999-2013: “Cây thông Noel” 4-3-2-1 huyền thoại
Ancelotti đặc biệt tin tưởng sơ đồ 4-4-2 trong những ngày đầu “làm nghề”. Trong 2 năm ở Juventus, từ 1999 đến 2001, ông chuyển sang sơ đồ 4-3-2-1, biết đến với tên gọi quen thuộc: “Cây thông Noel” để tối đa khả năng Zidane. Kết quả tốt, nhưng chưa đủ khi trong 2 mùa giải Juve đều về nhì ở Serie A sau Lazio và Roma.
Hệ thống đó phát huy tối đa hiệu quả cho Ancelotti trong 8 năm làm việc tại AC Milan với 8 danh hiệu lớn, bao gồm Scudtto 2003/04 và 2 chức vô địch Champions League (2003 và 2007). Đội bóng đó được xây dựng từ hàng tiền vệ với huyền thoại Andrea Pirlo.
Từ Serie A, Ancelotti chuyển sang một thử thách rất khác, ở Premier League với Chelsea. Trong mùa giải đầu tiên (2009/10), ông thừa hưởng một đội hình gồm 2 tiền vệ tấn công đẳng cấp thế giới có phẩm chất tương tự. Cả Lampard và Ballack đều có thể chơi box-to-box, nhưng cũng đều hiệu quả hơn rất nhiều khi tấn công. Để tận dụng cả hai, Ancelotti đưa John Obi Mikel chơi phía sau cặp đôi này trong sơ đồ 4-1-2-1-2. Drogba và Anelka là 2 tiền đạo trong một đội hình đã vô địch cả Premier League và FA Cup.
2 năm ở Premier League được tiếp nối bởi 2 năm khác ở Ligue 1 tại PSG với vô số cầu thủ tấn công giỏi. Ancelotti chuyển sang sơ đồ 4-2-3-1, trong đó Pastore chơi ở vị trí số 10, trong hệ thống 3 người hỗ trợ phía sau 1 trung phong. 2 trong số Lavezzi, Moura, Nene và Jeremy Menez là những người chơi ở 2 biên, với Gameiro là “số 9” ở mùa đầu của Ancelotti tại Pháp. Ở mùa 2, Ibrahimovic đến thay cùng chức vô địch theo sau đó.
2013-2021: Real nhiệm kì đầu với 4-3-3
Tháng 6/2013, Ancelotti lần đầu nhận lời dẫn dắt Real Madrid. Ông thay thế Jose Mourinho, người đã xây dựng một đội bóng tấn công ở giai đoạn chuyển giao và thậm chí còn hơn thế nữa với sự xuất hiện của Gareth Bale từ Tottenham vào hè đó.
Ancelotti sử dụng sơ đồ 4-3-3 phù hợp với những cầu thủ tấn công bùng nổ như Bale và Cristiano Ronaldo, cả 2 đều ghi bàn trong chiến thắng ở trận chung kết Champions League 2013/14 trước hàng xóm Atletico. Phía sau bộ 3 tấn công, Ancelotti dựa vào Di Maria – một cầu thủ chạy cánh được chuyển thành “số 8”, Sami Khedira, Luka Modric và Xabi Alonso. Sơ đồ 4-3-3 này dễ dàng chuyển thành 4-4-2, với Ronaldo đá cặp cùng Benzema trên hàng công và Bale chơi ở cánh trái ở hàng tiền vệ 4 người.
Alonso một lần nữa là cầu thủ quan trọng trong mùa giải duy nhất của Ancelotti tại Bayern Munich, mùa 2016/17. Ở đó, anh đá tiền vệ thấp nhất trong một sơ đồ 4-3-3 khác, với Thiago Alcantara và Arturo Vidal hoạt động phía trước. Bộ ba tấn công được nhớ đến như một trong những hàng công mang tính biểu tượng nhất của Bayern: Arjen Robben và Franck Ribery ở hai cánh, hỗ trợ cho Robert Lewandowski thời đỉnh cao.
Sau thời gian làm việc tại các CLB lớn với chiều sâu đội hình, Ancelotti dẫn dắt 2 đội bóng với ngân sách khiêm tốn hơn: Napoli (2018/19) và Everton (2019-2021). Với cả hai đội, ông quay trở lại với sơ đồ ban đầu là 4-4-2, ưu tiên tăng cường khả năng phòng thủ với cặp tiền vệ trung tâm.
2021-2023: Trở lại Real, trở lại với 4-3-3
Tuy nhiên, khả năng thích ứng chiến thuật của Ancelotti có xu hướng chỉ tập trung vào nửa trước của đội bóng. Trong suốt sự nghiệp huấn luyện lâu dài của mình, ông gần như luôn trung thành với sơ đồ 4 hậu vệ và ít nhất một tiền vệ tổ chức hoặc lùi sâu (Pirlo, Mikel, Alonso) để cân bằng cả 2 giai đoạn của trận đấu. Những thay đổi trong hệ thống của ông hầu như bị ảnh hưởng hoàn toàn bởi các cầu thủ ở hàng tiền vệ và hàng tấn công.
Không điều gì trong số này thay đổi trong nhiệm kỳ thứ hai tại Real, khi ông trở lại vào Hè 2021. Ông giữ lại bộ tứ hậu vệ và các tiền vệ kiến tạo Luka Modric và Toni Kroos.
Trong 2 mùa giải đầu tiên khi trở lại, ông hầu như chỉ bố trí đội hình theo sơ đồ 4-3-3 với 89% lần sử dụng. Ở mùa 2022/23, chỉ có hai đội vượt quá con số đó: Real Betis thời Pellegrini đá 4-2-3-1 trong 97% số trận và Barcelona thời Xavi đá 4-3-3 ở 92% số trận.
2023/24: Thay đổi từ Bellingham
Benzema rời đi, bản hợp đồng bom tấn Bellingham “cập bến” buộc Ancelotti một lần nữa “cập nhật” đội hình. Để tận dụng tối đa khả năng tấn công của cựu tiền vệ Dortmund, ông sử dụng sơ đồ kim cương với Bellingham đá “số 10” sau Vinicius Junior và Rodrygo.
Cho đến giờ hệ thống này vẫn hoạt động rất tốt khi Real dẫn đầu La Liga khi năm 2023 khép lại, toàn thắng ở vòng bảng Champions League, và đặc biệt biến Bellingham thành một “cỗ máy săn bàn” với 17 pha lập công, cùng 5 đường kiến tạo sau 21 trận.
Rốt cuộc, thành công này khiến Real quyết định gia hạn hợp đồng đến 2026 với Ancelotti, nhà cầm quân luôn sẵn lòng điều chỉnh chiến thuật để thích ứng cho một mục tiêu không bao giờ thay đổi: giành chức vô địch ở mọi giải đấu góp mặt.
